Λύρα Ανατολικού Αιγαίου

Ύλη Διδασκαλίας

Τάξη Προκαταρκτική (1 έτος)

1. Βασικός χειρισμός, συντήρηση και λειτουργία του οργάνου. Επιλογή ασκήσεων.
2. Μαλακή και σκληρή διατονική κλίμακα. Βασικά διαστήματα.
3. Κύριοι μαλακοί διατονικοί Ήχοι (α’, δ’ μέσος, πλ. α’ και πλ. δ’ με απλά παραδείγματα από την δημώδη παράδοση με την οποία συνδέεται το όργανο.
4. Δέκα (10) απλά τραγούδια.
5. Ρυθμοί 3σημοι, 4σημοι, 7σημοι.
6. Ενδεικτικές θεματικές ενότητες: α) Κάλαντα β) παιδικά τραγούδια.

Προαγωγικές για Κατωτέρα:

1. Μία άσκηση από τη διδαχθείσα ύλη
2. Δύο τραγούδια από τη διδαχθείσα ύλη.

Τάξη Κατωτέρα (2 έτη)

1. Επιλογή ασκήσεων: Βασικές Τεχνικές οργάνου, όπως: τεχνικές πένας, τόξου, αρπίσματος, φυσήματος, δακτυλισμοί. Απλοί καλλωπισμοί, όπως γκλισάντο, βιμπράτο. Διαχείριση μελέτης – υπέρχρηση. Κατασκευαστικά στοιχεία και συντήρηση του οργάνου.
2. Μαλακή και σκληρή χρωματική κλίμακα. Βασικά διαστήματα.
3. Βασικά τετράχορδα και Τροπικές κλίμακες σε μία και δύο οκτάβες.
4. Κλάδοι Ήχων με παραδείγματα από τη σχετική με το όργανο παράδοση.
5. Οι υπόλοιποι Ήχοι του μαλακού διατόνου (δ’, βαρύς, επτάφωνοι, τετράφωνοι, μέσοι, παράμεσοι κ.λπ.), Σκληρό διάτονο (Ήχοι γ’, βαρύς, και οι κλάδοι του σκληρού διατόνου σε πλ. α’, πλ. δ’).
6. Σαράντα (40) έργα από το έρρυθμο δημώδες ρεπερτόριο στην σχετική με το όργανο παράδοση.
7. Επιπλέον ρυθμοί που απαντώνται στην σχετική με το όργανο παράδοση.
8. Εξάσκηση στην εκ πρώτης όψεως ανάγνωση (Prima Vista)

9. Εξάσκηση στην καταγραφή εξ ακοής (dictee) στο βαθμό δυσκολίας του επιπέδου.
10. Ικανότητα χορδίσματος χωρίς την παρέμβαση τρίτων

Προαγωγικές για Μέση:

1. Μία άσκηση από τη διδαχθείσα ύλη.
2. Οκτώ έργα από τη διδαχθείσα ύλη της δημώδους τοπικής παράδοσης σε διαφορετικούς Ήχους.

Τάξη Μέση (3 έτη)

1. Επιλογή ασκήσεων. Πλήρης ανάπτυξη των σολιστικών και συνοδευτικών δυνατοτήτων του οργάνου. Διαχείριση μελέτης – υπέρχρηση.
2. Σύνθετες τεχνικές και καλλωπισμοί οργάνου, όπως α) τεχνικές πένας, τρέμολο, τρίλια, β) Στοιχεία του ύφους εκτέλεσης: επέρειση, πορταμέντο, λεγκάτο, στακάτο, λαρυγγισμοί και προσαρμοσμένη ανά όργανο απόδοση των «ποιοτήτων» της φωνητικής παράδοσης. γ) Συνοδεία με ισοκράτημα και συγχορδίες, «γεμίσματα».
3. Σκληρό χρώμα (Ήχοι πλ. β’ και οι κλάδοι του, β’ και κλάδοι του). Ειδικότερες τροπικές κατηγορίες (χρόες, μεικτοί Ήχοι).
4. Εξήντα (60) έργα από τη σχετική με το όργανο παράδοση, από τα οποία τα δεκαπέντε (15) αργά (καθιστικά, ή μοιρολόγια ή μανέδες).
5. Εισαγωγικός αυτοσχεδιασμός (ταξίμι, εισαγωγές καθιστικών κ.λπ. τραγουδιών), όπως υφίστανται στη σχετική με το όργανο παράδοση.
6. Απλές μεταθέσεις κλιμάκων (transporta).
7. Ρυθμικά: Υπόλοιπα ρυθμικά σχήματα της δημώδους παράδοσης με τις ιδιαιτερότητες των ρυθμικών – χορευτικών ρεπερτορίων.
8. Εκ πρώτης όψεως εκτέλεση των τρεχόντων μαθημάτων (prima vista).
9. Καταγραφή εξ ακοής (dictee) στο βαθμό δυσκολίας του επιπέδου.
10. Διδασκαλία εξ ακοής (χωρίς τη συνδρομή μουσικού κειμένου).

Προαγωγικές για Ανωτέρα

1. Μία άσκηση από τη διδαχθείσα ύλη.
2. Δέκα έργα από τη διδαχθείσα ύλη της τοπικής παράδοσης σε διαφορετικούς Ήχους (Το ένα με εκτενή τροπική ανάπτυξη και πλούσια δομή, ή από αυξημένης
δυσκολίας χορευτικό ρεπερτόριο, και το ένα αργό καθιστικό ή μανές).
3. Τρείς Εισαγωγικοί αυτοσχεδιασμοί (ταξίμι, εισαγωγές καθιστικών κ.λπ. τραγουδιών) σε διαφορετικούς Ήχους, όπως υφίστανται στη σχετική με το όργανο παράδοση.
4. Απλές μεταθέσεις κλιμάκων (transport).
5. Εκτέλεση έργου αντίστοιχης με τη διδαχθείσα ύλη δυσκολίας (τάξης Μέσης) εκ πρώτης όψεως

Τάξη Ανωτέρα (2 έτη)

1. Σαράντα (40) έργα από τη σχετική με το όργανο παράδοση αυξημένων απαιτήσεων σε ρυθμικό και τροπικό επίπεδο. Εκτέλεση σειράς χορών (σουίτες). «Σκοποί».
2. Αυτοσχεδιασμός: α) στον Εισαγωγικό αυτοσχεδιασμό, β) Μεταβατικός αυτοσχεδιασμός από έναν Ήχο σε άλλον, γ) Έρρυθμος αυτοσχεδιασμός στο τέλος σκοπών και χορών, όπως υφίστανται στη σχετική με το όργανο παράδοση.
3. Μεταθέσεις κλιμάκων (transporto) από όλες τις απαιτούμενες ανά όργανο θέσεις.
4. Αρμονική αυτοσυνοδεία (αν το όργανο έχει τη δυνατότητα) και συνοδεία με κατάλληλο για συγχορδίες όργανο.
5. Εκ πρώτης όψεως εκτέλεση (prima Vista).
6. Kαταγραφή εξ ακοής (dictee) στο βαθμό δυσκολίας του επιπέδου.
7. Τεχνικές ύφους – διαφορετικά στυλ. Τεχνικές Στούντιο. Στοιχεία εκτέλεσης σε ζυγιές και λαϊκές ορχήστρες.
8. Για τα δύο έτη μετά την Ανωτέρα που απαιτούνται για την απόκτηση Διπλώματος θα διδαχθεί επιλογή από τα περισσότερο απαιτητικά θέματα της ύλης της Ανωτέρας

Πρόγραμμα πτυχιακών εξετάσεων

Το ρεπερτόριο των εξετάσεων πρέπει να καλύπτει τα ¾ της διδακτέας ύλης Ήχων και να διαρκεί περί τα 40 λεπτά και να συνδυάζει ύλη από τα παρακάτω:
1. Δεκαπέντε έργα από τη διδαχθείσα ύλη της τοπικής παράδοσης (τα τρία με εκτενή τροπική ανάπτυξη και πλούσια δομή, ή από αυξημένης δυσκολίας χορευτικό ρεπερτόριο και το ένα αργό καθιστικό ή μοιρολόι ή μανές).
2. Εισαγωγικοί αυτοσχεδιασμοί (ταξίμι, εισαγωγές καθιστικών κ.λπ. τραγουδιών), όπως υφίστανται στη σχετική με το όργανο παράδοση για τα έργα που θα παρουσιασθούν.
3. Δυνατότητα εκτέλεσης του εξεταζομένου ρεπερτορίου (μετρίας δυσκολίας) από μία τουλάχιστον διαφορετική θέση.
4. Εκτέλεση έργου αντίστοιχης με τη διδαχθείσα ύλη δυσκολίας (τάξης Μέσης) εκ πρώτης όψεως.

Πρόγραμμα Διπλωματικών Εξετάσεων

Στο δίπλωμα οι εξετάσεις αφορούν μόνον εκτέλεση προγράμματος. Στις διπλωματικές εξετάσεις, η εκτέλεση των έργων από μνήμης είναι υποχρεωτική και όλα τα έργα πρέπει να είναι από διαφορετικούς Ήχους ή υποκατηγορίες Ήχων. Το πρόγραμμα πρέπει να διαρκεί περί τα 50 λεπτά και να συνδυάζει ύλη από τα παρακάτω:
1. Είκοσι έργα από τη διδαχθείσα ύλη της τοπικής παράδοσης σε διαφορετικούς Ήχους (τα πέντε με εκτενή τροπική ανάπτυξη και πλούσια δομή, ή από αυξημένης δυσκολίας χορευτικό ρεπερτόριο, ή «Σκοποί» και τα τρία αργά καθιστικά ή μανέδες).
2. Εκτέλεση σειράς πέντε χορών.
3. Εισαγωγικοί αυτοσχεδιασμοί για τα έργα της παράδοσης που θα παρουσιασθούν και τρία έρρυθμα ταξίμια (επιλογή από δίσημους, τετράσημους, οκτάσημους, εννιάσημους ρυθμούς).
4. Εισαγωγικά άρρυθμα ταξίμια σε συνδυασμό Ή

5. Ένα έργο σύγχρονου συνθέτη που τυχόν χρησιμοποιεί το όργανο ή συγγενή όργανα ή γενικότερα το παραδοσιακό οργανολόγιο.
6. Δυνατότητα εκτέλεσης του εξεταζόμενου ρεπερτορίου (μετρίας δυσκολίας) από τέσσερις τουλάχιστονθέσεις.
7. Εκτέλεση έργου αντίστοιχης με τη διδαχθείσα ύλη δυσκολίας (τάξης Μέσης) εκ πρώτης όψεως.
8. Παρουσίαση μικρού ρεπερτορίου συγκεκριμένηςθεματικής ενότητας (περιοχή, συνθέτης κ.ο.κ.).χωνπου θα ζητηθούν

Ύλη διδασκαλίας υποχρεωτικών μαθημάτων

Υποχρεωτικό Mάθημα Θεωρίας

Τάξη Προκαταρκτική: Ανάγνωση – γραφή σε πεντάγραμμο, καλλωπισμοί εκτέλεσης, Κλίμακες, αλλοιωμένο πεντάγραμμο, εξ ακοής υπαγόρευση μουσικού κειμένου και μελωδική ανάγνωση από υλικό τραγουδιών, Τροπαρίων κ.λπ.

Τάξη Κατωτέρα 1: Ανάγνωση – γραφή (συνέχεια), ρυθμική εξάσκηση. Κλίμακες. Βασικές έννοιες ελληνικής θεωρίας, μέρη Αρμονικής και Ρυθμητικής, ορολογία, θεωρία διαστημάτων, συστήματα, γένη, τετράχορδα κ.λπ. με γεωμετρική και αριθμητική μέτρηση, μονόχορδος Κανόνας. Εισαγωγή στην τροπικότητα. Εισαγωγή στο Ρυθμό με κάλυψη των σχημάτων που απαιτούνται στη διδασκαλία του οργάνου (βλ. ύλη οργάνου).

Τάξη Κατωτέρα 2: Διδασκαλία βασικών διατονικών Ήχων και κλάδων
Ήχων με την ορολογία της βυζαντινής Οκταηχίας σε σύγκριση (χωρίς να υποκαθίσταται η διδασκαλία της Οκταηχίας), αν υπάρχουν, με παράλληλες τροπικές διακρίσεις, μακάμια, δρόμοι, «τρόποι ΝΤΟ, ΡΕ κ.λπ.», πεντατονίες, κατά το εκάστοτε πρόσφορο ανά ρεπερτόριο σύστημα. Περί Ρυθμού με κάλυψη των σχημάτων που απαιτούνται στη διδασκαλία του οργάνου (βλ. ύλη οργάνου).

Τάξη Μέση 1: Διδασκαλία βασικών χρωματικών Ήχων και κλάδων, Ήχων με την ορολογία της βυζαντινής Οκταηχίας σε σύγκριση (χωρίς να υποκαθίσταται η διδασκαλία της Οκταηχίας), αν υπάρχουν, με παράλληλες τροπικές διακρίσεις: μακάμια, δρόμοι, «τρόποι ΝΤΟ, ΡΕ κ.λπ.», πεντατονίες, κατά το εκάστοτε πρόσφορο ανά ρεπερτόριο σύστημα. Περί Ρυθμού με κάλυψη των σχημάτων που απαιτούνται στη διδασκαλία του οργάνου (βλ. ύλη οργάνου).

Τάξη Μέση 2: Βασικά στοιχεία αρμονικής συνοδείας σε συνδυασμό με τα βασικά ρυθμικά σχήματα. Θεωρία Ρυθμών αναλυτικά και στοιχειώδης συνοδεία με κρουστά και με όργανο αρμονικής συνοδείας.

Τάξη Μέση 3: Στοιχεία αρμονικής ανάλυσης, εύρεσης συγχορδιών ανά Τρόπο για όλες τις βασικές υποκατηγορίες τροπικής ανάλυσης που διδάσκονται στη Μέση 1 και Μέση 2.

Τάξεις Ανωτέρα 1, 2: Ανάλογα με το είδος του οργάνου: Α) Τροπική ανάλυση και αναλυτική διαπραγμάτευση (σε ομάδες ανά βάση ή ανά συγγενή Ήχο, ιδιαίτερα των μεικτών ’Ηχων) και ανάλυση σε επιλεγμένα μέλη, ή Αρμονική Ανάλυση για το τμήμα Οργάνων του ειδικού ρεπερτορίου της Νεοελληνικής λαϊκής Αστικής σε συνδυασμό και με τους Ήχους.

Τα Μαθήματα Θεωρίας εξετάζονται γραπτώς.

Βυζαντινή μουσική

Τάξη Κατωτέρα 2: Μουσική ανάγνωση, στοιχειώδης θεωρία. Στοιχειώδες αντιπροσωπευτικό ρεπερτόριο στο Ειρμολογικό γένος της μελοποιίας και βασικά Τροπάρια και Προσόμοια από μνήμης στους Διατονικούς Ήχους. Εξετάζεται με ακρόαση.

Τάξη Μέση 1: Στοιχειώδες ρεπερτόριο Ειρμολογικού γένους, Βασικά Τροπάρια και Προσόμοια από μνήμης στους Χρωματικούς Ήχους. Στοιχειώδες αντιπροσωπευτικό ρεπερτόριο στο Στιχηραρικό (από δύο μέλη για κάθε έναν από τους οκτώ βασικούς Ήχους) και Παπαδικό γένος (από ένα μέλος ανά Ήχο). Εξετάζεται με ακρόαση. Πτυχιούχοι ή διπλωματούχοι Βυζαντινής Μουσικής απαλλάσσονται από παρουσίες και εξετάσεις στο μάθημα.

Ιστορία της ελληνικής Παραδοσιακής μουσικής

Τάξη Μέση 2: Ιστορικές αλλαγές κατά τις περιόδους αρχαιοελληνική, βυζαντινή, μεταβυζαντινή και νεοελληνική εποχή (με τις υποπεριόδους τους, ειδικά η τελευταία) μέχρι σήμερα, με αναφορές σε μουσικούς, ρεπερτόριο, θεωρητικό σύστημα, σημειογραφία, τεχνοτροπίες, οργανολογία. Εξετάζεται γραπτώς.

Οργανολογία ελληνικής παραδοσιακής μουσικής

Τάξη Μέση 3: Εισαγωγή στην οργανολογία, τα όργανα της ελληνικής μουσικής παράδοσης και τα σχετικά με αυτά θέματα, όπως στοιχεία κατασκευής, διάδοσης, δυνατοτήτων χρήσης, κατασκευαστές κ.λπ. Απαιτούνται 3 παρουσίες σε σχετικό οργανοποιείο για παρακολούθηση τριών δίωρων σεμιναρίων από οργανοποιό. Για το σκοπό αυτό προβλέπεται να καταρτιστεί κατάλογος αναγνωρισμένων οργανοποιών που θα δίνουν σχετική βεβαίωση παρακολούθησης. Εξετάζεται γραπτώς.

Μορφολογία και Ποιητική

Τάξη Ανωτέρα 1: Μουσικά ιδιώματα και είδη του ελληνισμού με ακουστικά δείγματα ελληνικής παραδοσιακής μουσικής όλων των ειδών της κοσμικής παράδοσης (σε συνάφεια με ποιητικά και λαογραφικά στοιχεία) με ακουστικά παραδείγματα. Στοιχεία δομής και αρχές της Μελοποιίας. Εξετάζεται γραπτώς.

Μουσικά Σύνολα

Τάξη Προκαταρκτική και Κατωτέρα 1: Χορωδία (εκμάθηση απλών τραγουδιών και ρυθμών).

Τάξη Κατωτέρα 2 και Μέση 1: Σύνολα χορωδίας και μικρής ορχήστρας και εποπτικό όργανο αναφοράς.

Τάξη Μέση 2: Σύνολα σε συνδυασμούς, χορός και πρόσφορο πολυφωνικό όργανο αρμονικής συνοδείας (λαούτο, κιθάρα). Σύνολα σε πλήρη Ανάπτυξη.

Τάξη Μέση 3 & Τάξη Ανωτέρα 1: Σύνολα και Οργάνωση συνόλων από τον σπουδαστή. Συντονισμός και Διεύθυνση ορχήστρας.

Τάξη Ανωτέρα 2: Πρακτικό Διδασκαλείο. Πρότυπες παραδόσεις για ατομικό μάθημα στο όργανο και για διδασκαλία Συνόλων. Στα Σύνολα και στα συνδεόμενα με αυτά μαθήματα δεν απαιτούνται εξετάσεις, αλλά απαιτείται αριθμός υποχρεωτικών παρουσιών σε ποσοστό 80% επί των διδακτικών ωρών κάθε έτους και η συμμετοχή σε τουλάχιστον δύο δημόσιες εκδηλώσεις ανά διδακτικό έτος των σχετικών σχημάτων.

Παραδοσιακός χορός

Τάξη Μέση 2 και 3: Ελληνικοί Χοροί που θα καλύπτουν τα κυριότερα διαδεδομένα ρυθμικά σχήματα του μέλους. Το μάθημα ενταγμένο στα Σύνολα, στις Τάξεις Μέση 2 και 3.

Εποπτικό Όργανο αναφοράς

Τάξεις Κατωτέρα 2, Μέση 1 και 3: Ορίζονται ως εποπτικά όργανα αναφοράς τα όργανα: κανονάκι, ούτι, πολίτικο λαούτο και πανδουρίδα, η τελευταία με διαστηματική ανάλυση αντίστοιχη τουλάχιστον προς το καθιερωμένο πολίτικο λαούτο. Το όργανο αναφοράς, εάν δεν το σπουδάζει ήδη ο μαθητής, διδάσκεται για στοιχειώδη υποστήριξη της βασικής θεωρίας (ιδίως των διαστημάτων) με απλά παραδείγματα (τουλάχιστον ένα παράδειγμα για κάθε τροπική υποκατηγορία). Είναι ενταγμένο στο μάθημα των Συνόλων Κατωτέρα 1 και Μέση 1 των Συνόλων σε αντιστοιχία με τα μαθήματα Θεωρίας των ίδιων τάξεων.

Όργανο πολυφωνικό αρμονικής συνοδείας

Ως πολυφωνικά όργανα αρμονικής συνοδείας ορίζονται για όργανα των τμημάτων Α’ και Β’ το λαούτο, και για τα όργανα του του τμήματος Γ’ η κιθάρα. Είναι ενταγμένο στο μάθημα των Συνόλων Μέσης 2 και 3 σε αντιστοιχία με τα μαθήματα Θεωρίας των τάξεων Μέσης 2 και 3. Διδάσκεται η αρμονική συνοδεία στα βασικά ρυθμικά – χορευτικά σχήματα.